Lang leve Henk Kamp, de man die Buma’s plan om eens na te gaan denken over Nederlands’/Europa’s afhankelijkheid van instabiele landen wanneer het gaat om voedsel- en energievoorziening, als een nors, koppig klein kind de grond in boorde met de woorden: “Dat zal ons ontzettend veel geld gaan kosten”.
Kamps repliek kwam zo automatisch en zo gepikeerd over dat je je kon afvragen of hij überhaupt goed geluisterd had naar de vraag van de journalist. Geld was namelijk voor één keer niet een onderliggend onderwerp van het gesprek, maar in plaats daarvan ging het om de verantwoordelijkheid van de staat om ervoor te zorgen dat er ook in 2040 nog voldoende voedsel en energie zou zijn voor het volk, zelfs als om ons heen de pleuris uitbreekt.
Is het een goed idee om eens na te denken over de toekomst en een langetermijnvisie te ontwikkelen met betrekking tot zelfvoorzienendheid, internationale betrekkingen, en het effect van oorlog op import en export? Ja, is het antwoord, natuurlijk. Maar Henk Kamp is natuurlijk meer een man van het geld dan iemand die gevoelig is voor mogelijk menselijk drama en ethische twijfelachtigheid van het land waar je zaken mee doet, en antwoordde: “Nederland is voor haar energietoevoer maar voor 5% afhankelijk van Rusland, dus dat is dan heus wel op te vangen door andere bronnen”[Uit Groningen, of wat?]. Was dit een antwoord op de vraag, Henk? Nee.
Sinds het neerstorten van vlucht MH17 komen de buitenlandse conflicten wel “heel dichtbij”, zo werd het verwoord op Radio 1. Het verbaasde me dat een journalist van Radio 1 dat zo zei; een journalist zou toch moeten weten dat zulke conflicten nooit ver weg zijn. Maar het achterliggende gevoel is duidelijk: nu er 298 onschuldigen stierven in een burgeroorlog waar ze niets mee te maken hadden, kan Nederland niet meer de passieve rol innemen waar we zo goed in geworden waren. Aardig blijven tegen de Russische president terwijl hij eigenlijk een kleine griezelige schurk is, slappe sancties opleggen, lekker praten over voetbal in 2018; dit kwam abrupt ten einde.
Minister Timmermans deed, in zijn reactie op het neerhalen van het vliegtuig van Malaysian Airlines, dat wat al een tijdje sociaal gewenst was: hij nam een duidelijk standpunt in. Het zal me niet verbazen als dit een nieuwe trend geworden is binnen Europa, want er worden inderdaad stevigere sancties opgelegd, ondanks dat de export van paprika’s, peren en kaas als gevolg hiervan een beetje inkakt.
Ook is er veel aandacht voor het conflict tussen Hamas en Israël: mensen vormen een mening, er zijn demonstraties die al dan niet netjes verlopen, en mijn Facebook tijdlijn staat vol filmpjes, foto’s, en artikelen over de complexe problematiek aldaar.
Dan hebben we nog de Islamitische Staat, waar iedereen (terecht, maar wel wat laat) de kriebels van krijgt, en waar nu drie over-fanatieke sympathisanten van zijn opgepakt (terwijl we IS waarschijnlijk wel financieren door te tanken, wegens gebrek aan zicht op de oorsprong van de olie – maar dat is een ander verhaal). Kortom, het is niet erg verwonderlijk dat dit seizoen op de radio werd aangeduid als de “Zomer van de Oorlogen”. En dan hebben we het nog niet eens over het Ebola-virus dat opeens komt opzetten vanuit Afrika.
Maar is het wel terecht dat deze zomer wordt gebombardeerd als één van oorlog? Is er nu meer oorlog dan anders? Zijn er meer conflicten dan anders? Is er meer dood en verderf dan anders? Dat betwijfel ik. Wat ik denk is dat wij –als Nederlanders- zo gewend zijn geraakt aan de luxe dat alle hevige conflicten zich afspelen buiten onze landsgrenzen, dat we nu – sinds het neerhalen van MH17- onze onpartijdigheid en onbetrokkenheid kwijt zijn. De dood van zoveel Nederlanders die zoveel mensen direct of indirect kennen, sleurde ons aan onze haren uit de ivoren toren van verzonnen onschendbaarheid, en drukte ons met neus op de feiten: oorlog is geen show op het acht uur journaal, maar het is echt, en wij doen –direct of indirect- mee.
Natuurlijk is dit eng, en gevaarlijk, en brengt dit problemen met zich mee op grote schaal zoals -inderdaad- boycots op gebied van import en export. Maar wat is er erger dan je kop in het zand steken wanneer er ergens op een berg hele bevolkingsgroepen worden afgeslacht, of wanneer Russische troepen -al dan niet op vrijwillige basis- een buurland innemen? Wegkijken en je stilhouden om zelf niet in een conflict terecht te komen getuigt misschien van diplomatie, maar ook van gebrek aan bereidheid om op te komen voor hen die hulp hard nodig hebben.
Wat dat betreft lijkt mij Buma’s plan van een meer zelfvoorzienend Nederland een prima idee: want hoe onafhankelijker Nederland is, hoe duidelijkere standpunten we kunnen innemen tegen landen, groepen, en presidenten die het niet zo nauw nemen met mensenrechten en landsgrenzen.
Het gaat te ver om te stellen dat de dood van de mensen in vliegtuig MH17 ergens goed voor is geweest: te veel mensen moeten familie, vrienden en geliefden begraven. Maar ik ben blij dat er nu eindelijk een ander geluid lijkt door te klinken in de reacties op conflicten in het buitenland: minder tv-show, en meer bezorgdheid om – en engagement met- anderen, en de toekomst. Hopelijk zet dit nog even door, en wie weet komt Henk Kamp ook binnenkort met een goed – en vooral goedkoop- plan gericht op de toekomst ter bevordering van (bijvoorbeeld) duurzame energie!
