Op Instagram volg ik Beyoncé. U weet wel, die zangeres met die miljoen hits, de geweldige live-shows, de vrouw die getrouwd is met – de net zo succesvolle- Jay Z, en nu ook de vrouw die tegenwoordig een tikje in opspraak komt door de pikante nummers op haar nieuwste album, “Beyoncé”, en de bijbehorende videoclips.
Instagram is wel het minst interessante medium om Beyoncé op te volgen, maar ik ben stiekem een beetje verliefd op die vrouw, wat ik voldoende reden vind om af en toe foto’s met filter van haar te bekijken. Haar privé-leven interesseert me niet echt; het dieet dat ze volgt, het merk lippenstift dat ze draagt, hoeveel kilo haar kind op het moment weegt: die informatie kan me allemaal gestolen worden.
Ze is toch al zeker 15 jaar een begrip in de populaire muziekwereld: ze blijft zichzelf vernieuwen. Eerst als leadzangeres van de meidenband Destiny’s Child, daarna als soloartiest. Natuurlijk heeft ze het geluk dat ze ontzettend mooi is, en een dijk van een stem heeft, maar zelfs als haar uiterlijk je koud laat, en als je haar nummers wegzapt op de radio omdat de liedjes te makkelijk zijn, valt niet te ontkennen dat ze ontzettend veel talent heeft. Haar shows zijn erg spectaculair en het zal me niets verbazen als ze de vrouw is met de meest ontvangen muziek-awards ooit. Toch zijn bovenstaande redenen nog steeds niet dé reden waarom ik nu juist een crush heb op Beyoncé.
De reden is namelijk dat ze zich heel bewust is van haar invloed op haar publiek, met name jonge vrouwen, en daar op inspeelt. Toen ze met het nummer Run The World (Girls) aan kwam, was de boodschap meer dan duidelijk: een hoop gedreun en getrommel alsof je naar een leger in opkomst luistert: “De vrouwen nemen de wereld over”. Waar de Spice Girls in de jaren ‘90 een voorzetje hebben gegeven met hun Girl Power, neemt Beyoncé in het kwadraat het stokje over. Al haar bandleden zijn vrouwelijk en ze maakt deel uit van de campagne “Ban Bossy”. “Ban Bossy” is een initiatief dat meisjes wil aanmoedigen om de leiding te nemen door – onder andere- het woord “Bossy” (Bazig) te bannen wanneer het gaat om het beschrijven van meiden die voor zichzelf opkomen of zichzelf proberen te profileren. Beyoncé doet dit onder andere in een spotje waarin ze zegt: “I’m not bossy. I am the boss.”
Na jarenlang gemanaged te zijn door haar vader is ze nu haar eigen manager. In een artikel in The Guardian las ik dat ze een leger aan crew heeft en een echte zakenvrouw is. Maar behalve zakenvrouw is ze ook nog een artiest, en ook een moeder, ook nog een echtgenote, en boven alles is ze een vrouw. Ieder aspect van haar leven als zo’n vrouw – de baas die het grote geld binnenhaalt, de koningin der vrouwelijke artiesten, moeder, liefhebbende echtgenote- is al een keer uitgewerkt in haar nummers en haar albums. Maar met het album “Beyoncé” gaat ze een stap verder en behandelt ze heel expliciet een ander aspect van het vrouw zijn, namelijk de seksuele kant.
En nu? Nu beginnen hier en daar wat mensen te sputteren. Vooral het nummer Partition, en de bijbehorende clip, maakt sommigen wat nerveus. Op Instagram stelde een zogenaamde fan dat Beyoncé altijd haar grote voorbeeld was geweest tót ze de clip van Partition zag. Nu vond ze dat Beyoncé net was als al die andere vrouwelijke artiesten die zo ordinair, zo schaamteloos, zo pornografisch in pakjes -die niet te veel te raden overlaten- op televisie verschijnen. Wat me een beetje stoort is dat de ontwikkeling naar dit album en deze clip toe volledig over het hoofd wordt gezien. Waar artiesten als Lady Gaga en Nicki Minaj gelijk de wereld inscheuren met een hoop bombarie, gehos en banaliteit waarin alles, altijd en alleen maar lijkt te draaien om het hebben van zoveel mogelijk ruige seks met zo veel mogelijk mensen, is Beyoncé toch een stukje smaakvoller te werk gegaan.
Dit deed ze door eerst àl die andere aspecten van het vrouw-zijn te belichten in haar werk, en vervolgens het licht te laten schijnen op een ander gevoelig punt in het streven naar gelijkwaardigheid tussen man en vrouw, namelijk: het genieten van seks zonder je daarvoor te hoeven verontschuldigen.
Wat Beyoncé met Partition laat horen is dat het genieten van seks ook hoort bij het leven van een onafhankelijke volwassen vrouw: aan het eind van het nummer horen we een fragment in het Frans waarin wordt gezegd dat mannen denken dat feministische vrouwen niet van seks houden, terwijl dit uiteraard onzin is. In het refrein van het nummer zingt Beyoncé ook nog eens “The kind of girl you like is right here with me”. Ze verwijst hiermee duidelijk naar zichzelf, maar ook naar een deel van zichzelf, bevestigend dat zij –en vrouwen in het algemeen- niet alleen maar het één of het andere zijn: niet alleen de harde zakenvrouw, de liefdevolle echtgenote en moeder, óf de promiscue pornoster (inderdaad: niet de heilige maagd, óf de hoer), maar dat het ene deel van jezelf het andere niet automatisch uit hoeft te sluiten. (Dit opdelen van zichzelf als vrouw deed ze trouwens al eerder door een album te maken genaamd “I Am Sasha Fierce”. Sascha Fierce is de naam van haar alter ego: het ego dat ze aanneemt zodra ze het podium op moet: een stoerdere en sterkere versie van zichzelf. )
Nu kan men beweren dat Beyoncé dit helemaal niet had hoeven doen en het seks-aspect aan Lady Gaga over had kunnen laten, maar ik denk dat ze de juiste -en waarschijnlijk zeer bewuste- keuze heeft gemaakt, en hiermee de spijker op zijn kop geslagen heeft.
Toen ik voor eerst het nummer Drunk in Love hoorde (ook behoorlijk seksueel van aard) en daarna Partition, was ik blij verrast: eindelijk een invloedrijke artieste die laat horen hoe het is om te genieten van het zijn van een seksueel actieve vrouw zonder het gelijk belachelijk, goor, of volledig losgeslagen te doen voorkomen. Natuurlijk hoeven we nu niet gelijk massaal onze seksuele gevoelens met elkaar te gaan delen onder het mom van seksuele gelijkheid, want niemand zit daar op te wachten. Maar wat Beyoncé heel goed gezien heeft is dat feminisme niet anti-seksueel is, en dat dit niet een onderbelicht onderwerp mag blijven. Het accepteren van een vrouw als seksueel ontwikkeld wezen doet niets af aan haar kwaliteiten als zakenvrouw, als liefhebbende moeder, of als betrouwbare echtgenote.
Wanneer we kijken naar Beyoncé’s loopbaan, en naar hoe zij zich de afgelopen jaren heeft ontwikkeld als icoon die een voorbeeld wil zijn voor andere vrouwen, dan is dit een hele logische volgende stap. Kunst is – in tegenstelling tot wat Oscar Wilde claimde- in mijn ogen niet alleen ter esthetisch genoegen, maar ook om onderwerpen bespreekbaar te maken die misschien wat ongemakkelijk doen voelen. Nu kunnen we een discussie starten over hoezeer Beyoncé’s werk onder de noemer kunst valt, maar wanneer er op de radio een maand na dato nog steeds over je concert in de Ziggo-dome wordt gejubeld, dan ben je in mijn ogen een rasartiest.
Wat betreft de promotie van het feminisme denk ik dat vrouwen als Beyoncé een grote en goede impact zullen hebben: haar muziek is erg toegankelijk, haar teksten zijn te begrijpen, en in interviews is ze heel duidelijk over haar doel en boodschap. Doe daar nog wat vrouwen als Emma Stone en Jennifer Lawrence bij, en ik heb het volste vertrouwen in de toekomst van de vrouw. Ik blijf ze in ieder geval volgen op Instagram!
