Onder het mom “Keep Calm and Read Sylvia Plath” het volgende:

Wanneer we kijken naar bijvoorbeeld postkoloniale en feministische studies blijkt ook het belang van een stem: er wordt gekeken naar wie er aan het woord is in de tekst, en vooral wie niet. Een mooi voorbeeld hiervan is Daniel Defoe’s Robinson Crusoe. Het verhaal wordt verteld vanuit het perspectief van Crusoe: een welvarende, Westerse, blanke man. Zijn metgezel op het eiland, Friday, spreekt geen Engels en als Crusoe besluit  hem de taal te leren is het eerste woord dat geleerd moet worden “Master”. Het enige wat wij als lezer van Friday te weten komen is wat Crusoe ons vertelt: Friday’s directe stem is niet te horen. Dit negeren van een stem of een objectief perspectief van iemand die wordt onderdrukt in zowel de Westerse literatuur als cultuur, is voor menig auteur een reden geweest om ‘terug te schrijven’: verhalen, boeken en essays werden, en worden nog steeds, geschreven vanuit het perspectief, of ter verdediging,  van de onderdrukte. In het geval van Robinson Crusoe nam J.M. Coetzee de taak op zich om het verhaal vanuit een ander perspectief te schijven: in Foe wordt het verhaal van Robinson Crusoe verteld door een nieuw personage, Susan Barton; een vrouw die ook op het eiland terecht komt terwijl Cruso en Friday daar al zijn. Friday heeft in dit verhaal geen tong; wat het gebrek aan een objectieve stem in het oorspronkelijke verhaal benadrukt.

Een stem, blijkt maar weer, bevestigt het bestaan van iemand; het bevestigt dat er naar je geluisterd kan worden, dat je een verhaal te vertellen hebt en verhalen zijn vaak de uitkomst van ervaringen en lessen die geleerd zijn in een leven. Door, zoals Defoe deed in zijn boek, een objectieve stem weg te laten, ondermijn je de aanwezigheid van de eigenaar van die stem en bestempel je deze als irrelevant. Ik kan me dus ook prima voorstellen dat mensen, of het nu nazaten zijn van zij die werden bestempeld als irrelevant of niet, achteraf nog de behoefte hebben om het verhaal te vertellen dat eerder niet werd gehoord.

Ik schrijf dit niet om te laten zien hoezeer ik begaan ben met postkoloniale of feministische literatuur, maar omdat ik merk dat niet iedereen door heeft wat voor effecten het negeren van iemand kan hebben. Want dat lijkt mij uiteindelijk het meest relevant als we, zo door de geschiedenis heen, kijken naar wat er ten grondslag ligt aan trauma’s en ellende in de wereld: het niet worden gehoord.

Er is niets dat ik erger vind dan te worden genegeerd: als ik een vraag stel, kritiek lever, of alleen al huil, dan hoop ik op een reactie. Deze reactie kan alles zijn: een normaal antwoord, een tissue, een ruzie, desnoods een klap in mijn gezicht als ik dat verdien, want daar kan ik op reageren (al is het met een rotschop terug). Wanneer iemand niet op mij reageert kan ik niets. En erger nog dan dat, het geeft me het gevoel alsof ik niet besta, alsof ik er niet toe doe, en alsof ik het niet waard ben om aandacht aan te besteden. Nu ben ík in staat om mijn frustratie af te reageren op een kastje of een ander object zonder hartslag, en hoop ik verder vurig op het bestaan van karma, zodat de persoon in kwestie die mij durft te negeren ooit zelf een keer mag voelen hoe het is om zo machteloos te zijn. Een ander slaat door en doet zichzelf iets aan, of plant een mes in de rug van degene die hem/haar negeert of, erger nog, begint een haatcampagne tegen de halve wereld zodat er dan misschien wel wordt geluisterd.

Ik denk dat het belangrijk is dat er eens wordt ingezien dat we, in onze individualiteit, een groep vormen en dat de individuele keuzes die wij maken effect hebben op een ander. We zijn geen eilandjes; als iedereen als individu besluit om geen aandacht te besteden aan de ander omdat we diegene en zijn/haar ideeën als een last of als irrelevant ervaren, dan zijn we dus allemaal verantwoordelijk voor de ellende die daaruit voortkomt. Ik bedoel niet dat we nu collectief hippies moeten worden en het met iedereen maar eens moeten zijn, maar het luisteren naar iemand en aangeven dat je hebt gehoord wat de motieven van diegene zijn, is wel het minste dat gedaan kan worden. Niemand verdient het om te worden genegeerd en diegene die denkt dat dit de oplossing is om confrontaties uit de weg te gaan mag zich, in mijn optiek, weleens na laten kijken. Iemand negeren is net doen alsof iemand niet bestaat, daar komt misschien op ten duur hele interessante literatuur uit voort, maar het veroorzaakt uiteindelijk meer leed dan eens flink ruzie maken.